Οι Πανελλήνιες εξετάσεις ξεκινούν για όλους το Μάιο. Ο ρυθμός όμως και η προετοιμασία γι’ αυτές, έχουν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου.
Το άγχος είναι απόλυτα συνυφασμένο γενικότερα με τη φύση των εξετάσεων, πόσο μάλλον με αυτών, από τις οποίες κρίνεται το μέλλον και η μετέπειτα επαγγελματική πορεία των υποψηφίων.
Ο υποψήφιος βάλλεται από πληθώρα πραγμάτων. Αρχικά, είναι το ίδιο το σύστημα το οποίο του ζητά να είναι οργανωτικός, με απόλυτο προγραμματισμό, να στερηθεί όλων των άλλων καλεσμάτων τις εφηβικής του ηλικίας και να προσηλωθεί ολοκληρωτικά σε έναν και μόνο σκοπό : στο ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙ! Στη συνέχεια, είναι το οικογενειακό και ευρύτερο περιβάλλον, το οποίο και επιβάλλει κατά κάποιον τρόπο τις προσδοκίες και απαιτήσεις του, πολλές φορές χωρίς να χρειαστεί να το πει. Και τέλος, είναι ο ίδιος ο υποψήφιος, ο οποίος κάνει την προσπάθειά του και φοβάται πως δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί των προσδοκιών του. Μια αποτυχία θα πλήξει την προσωπικότητα και την αυτοπεποίθησή του.
Όλα αυτά είναι μηνύματα που δέχεται ο υποψήφιος, τον πιέζουν και πολλές φορές δεν μπορεί να ερμηνεύσει με λόγια. Ο μόνος τρόπος να εκφραστούν αυτά είναι δυστυχώς το συσσωρευμένο άγχος, κι έτσι το μόνο που καταφέρνει να πει, είναι : «αγχώνομαι», «φοβάμαι», «δεν θα τα καταφέρω» κ.α..
Μπροστά σε όλον αυτό τον όγκο άγχους ο τρόπος διαχείρισης από τους ίδιους τους υποψηφίους, αλλά και από τους γονείς (οι οποίοι συνήθως αγχώνονται περισσότερο), είναι ένα πολύ δύσκολο επίτευγμα.
Θα βοηθούσε πολύ να δούμε το άγχος στη βάση του. Συνήθως αυτό που μας φοβίζει, είναι το άγνωστο. Όσο κρατάμε το άγχος ταμπουρωμένο μέσα μας, αυτό παίρνει πιο πολύ δύναμη και γίνεται όλο και πιο δύσκολο να το διαχειριστούμε.
Ας μπούμε λοιπόν στην διαδικασία να γνωρίσουμε αυτόν μας τον φόβο.
Τι είναι το Άγχος;
Το άγχος ως ψυχολογική έννοια, έχει πολλές σημασίες: φόρτιση, ένταση, συναίσθημα δυσφορίας. Στην ουσία της ταυτίζεται με την έννοια της ψυχολογικής πίεσης. Με αυτήν την έννοια αντιπροσωπεύει, από την μια μεριά, τις προκλήσεις που διεγείρουν το ενδιαφέρον μας και που χωρίς αυτές η ζωή θα ήταν ανιαρή και άχαρη για πολλούς ανθρώπους. Από την άλλη, αντιπροσωπεύει τις καταστάσεις κάτω από τις οποίες οι άνθρωποι αδυνατούν οργανικά ή ψυχολογικά, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Στο ένα του άκρο, λοιπόν, το άγχος «σώζει» ζωές, ενώ στο άλλο τις καταστρέφει.
Υπό αυτήν την έννοια, το άγχος διαχωρίζεται σε «θετικό» και «αρνητικό».
Το άγχος είναι θετικό, όταν είναι σε τέτοιο βαθμό, που ενώ μας προκαλεί αυτήν την εσωτερική πίεση, ωστόσο δεν μας κάνει δυσλειτουργικούς. Είναι τότε που προκαλεί έκκριση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης στο αίμα, τα οποία δρουν ως ισχυρά διεγερτικά. Επιταχύνουν τα αντανακλαστικά, αυξάνουν το καρδιακό παλμό και την πίεση και ανεβάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Το αποτέλεσμα αυτών είναι η βελτίωση των βραχυπρόθεσμων ικανοτήτων και της επίδοσης, καθώς μεταφέρεται περισσότερο αίμα στους μυς και τους πνεύμονες. Επίσης αυξάνεται η παροχή ενέργειας και οξύνονται οι αντιδράσεις.
Όταν όμως το άγχος είναι υπερβολικό, τότε γίνεται αρνητικό. Οι συνέπειές του μπορεί να είναι καταστροφικές. Σε γνωστικό επίπεδο: Μειώνεται η διάρκεια συγκέντρωσης και προσοχής, εξασθενεί η μνήμη, η ταχύτητα αντίδρασης γίνεται απρόβλεπτη, εξασθενούν οι δυνατότητες οργάνωσης και προγραμματισμού, και αυξάνονται οι ψευδαισθήσεις και οι διαταραχές της σκέψης.
Πώς μπορούμε όμως να κρατάμε το άγχος σε ελεγχόμενο επίπεδο, ώστε να είναι μόνο θετικό;
Ο τρόπος που πρέπει να δράσουμε στο επίπεδο των πανελληνίων εξετάσεων, είναι συλλογικός.
Αρχίζουμε πρώτα, με το να βγάλουμε κάθε μας σκέψη προς τα έξω. Πρέπει να μπορέσουμε να απαντήσουμε σε σκέψεις που βασανίζουν, όπως : «Αν αποτύχω, έχασα την ευκαιρία μου», «Οι δικοί μου θα πάψουν πλέον να πιστεύουν σε μένα;», «Αν περάσουν οι φίλοι μου και φύγουν, εγώ θα μείνω μόνος», «Θα χάσω την αυτοπεποίθησή μου» και άλλα πολλά, τα οποία αν αφήσω αναπάντητα, θα πάρουν τεράστιες διαστάσεις μέσα μου.
Προχωρώντας σε πρακτικό επίπεδο, προσπαθούμε να βελτιώσουμε τα όπλα μας. Σε επίπεδο διατροφής προσέχουμε πάντα να έχουμε ένα καλό πρωινό, τα γεύματα να είναι απλά στη σύνθεσή τους, να φροντίζουμε να πίνουμε σωστά υγρά (νερό, χυμοί, λίγος καφές), και μικρή κατανάλωση σοκολάτας (ένα κομματάκι μαύρης σοκολάτας καθημερινά είναι αρκετό). Ο ύπνος είναι απαραίτητος (7-8 ώρες το βράδυ), και τακτικά διαλειμματα ανάμεσα στο διάβασμα.
Η θετική σκέψη και το χιούμορ, είναι απαραίτητα για την χαλάρωση του πνεύματος.
Τέλος, η σωστή πληροφόρηση σε θέματα Επαγγελματικού Προσανατολισμού είναι σημαντική, έτσι ώστε ο κάθε υποψήφιος να μπορεί να θέσει σωστά τον πήχη για την επίτευξη του προσωπικού του στόχου.
Με βάση τα ανωτέρω λοιπόν, πρέπει να καταλάβουμε πια πως το παρεξηγημένο άγχος, είναι «συστατικό» απαραίτητο στη ζωή μας, για την επιτυχία. Η χαλαρότητα πολλές φορές έχει τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα με το αρνητικό άγχος, την αποτυχία. Μόνο το θετικό άγχος είναι εκείνο που μπορεί στη ζωή να μας χαρίσει, λόγω της διακύμανσης των συναισθημάτων που προσφέρει, το «κάτι διαφορετικό». Άλλωστε όλοι ξέρουμε πως μια ζωή επίπεδη, δεν είναι ποτέ συναρπαστική. Λίγο άγχος δίνει πάντοτε περισσότερη ώθηση για κάτι καλύτερο και δημιουργικό…
