6 έως 12 ετών (Σχολική ηλικία)

Αυτή η ηλικία χαρακτηρίζεται από την έντονη ενασχόληση του παιδιού με το σχολείο και τους συνομηλίκους. Μέσα σε αυτά τα χρόνια το παιδί εξελίσσεται βιολογικά, νοητικά, συναισθηματικά και κοινωνικά.

Τα ενδιαφέροντα του παιδιού πλέον, παύουν να είναι μέσα στο πλαίσιο του σπιτιού. Το παιδί πλέον αποζητά τη χαρά και τη διασκέδαση σε ομαδικά παιχνίδια και δραστηριότητες που προάγουν τις ικανότητές τους, και το βοηθούν να αρχίσει α αντιλαμβάνεται τον εαυτό του καλύτερα και να σχηματίζει αυτοεικόνα.

Τα βασικά ζητήματα τα οποία μπορεί να προβληματίσουν και να στείλουν παιδιά και γονείς στον ειδικό, είναι:
• Σχολική Άρνηση:Μια από τις σημαντικότερες αλλαγές του τρόπου ζωής των παιδιών, είναι η είσοδός τους στο σχολείο. Το παιδί φεύγει από το «κλειστό» οικογενειακό πλαίσιο και οδηγείται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, με πολλές απαιτήσεις και εντάσεις. Πρέπει ακόμη να μάθει να συναναστρέφεται με άλλα παιδιά. Αρκετά παιδιά εντάσσονται εύκολα. Όμως είναι πολλά κι εκείνα που αντιδρούν απέναντι σε αυτή την αλλαγή και παρουσιάζουν προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά ποικίλουν από την απλή απέχθεια και την περιστασιακή απροθυμία του να πάει στο σχολείο ως την ανυποχώρητη άρνησή του να πάει στο σχολείο. Συχνά παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένο άγχος στο παιδί, ονυχοφαγία, προβλήματα ύπνου και διατροφής, νευρικά τικ κ.α..
• Φοβίες και άγχη:Σε φυσιολογικά πλαίσια, το παιδί στην ηλικία των 7 ετών παρουσιάζει πιο εξελιγμένους φόβους από πριν. Εδώ έχουμε πλέον το φόβο του σχολείου, της επαφής με ξένους, των ατυχημάτων, της σωματικής βίας. Η παρουσία αυτών των φόβων δεν μας φοβίζει, καθώς είναι παροδικοί φόβοι. Η δυσκολία έρχεται όταν αυτοί οι φόβοι είναι μόνιμοι και το παιδί αρχίζει να παρουσιάζει μια γενίκευση της φοβίας του, με αποτέλεσμα να γίνεται δυσλειτουργικό και να εμποδίζεται η ομαλή ανάπτυξή του.
  Το άγχος είναι «ένας διάχυτος λεπτός φόβος» και πολλές φορές χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά των παιδιών. Όταν όμως το άγχος δεν αναλογεί καθόλου προς κάποια φανερή αιτία, ονομάζεται νεύρωση. Το νευρωσικό παιδί νιώθει ιδιαίτερη ανησυχία, ένταση, εκνευρισμό ή αναστάτωση. Μπορεί να παραπονιούνται για πόνους στο στομάχι και σε διάφορα άλλα μέρη του σώματος, ιδιαίτερα στο κεφάλι.
  Είναι ακριβώς εκεί που τα παιδιά αναπτύσσουν μερικές συνήθειες χαλάρωσης, οι οποίες και μπορούν να μας υποψιάσουν, όπως:
  • Ονυχοφαγία
  • Πιπίλισμα του αντίχειρα
  • Τα τικ (αυτόματες-ακούσιες κινήσεις, όπως ανοιγόκλεισμα των ματιών, απότομες κινήσεις της κεφαλής, γκριμάτσες, ξερόβηχας…)
• Παιδική παραβατικότητα: Η εγκληματικότητα των παιδιών και των νέων θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών. Αναμφισβήτητα, οι επίσημες στατιστικές δείχνουν ότι οι αριθμοί έχουν αυξηθεί δραματικά.
  Έρευνες δείχνουν πως, όσοι παρανομούν σε νεαρή ηλικία έχουν μεγάλη πιθανότητα να διαπράξουν αργότερα σοβαρότερα αδικήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις ενηλίκων που διαπράττουν παράνομες πράξεις, υπάρχει μια προϊστορία παραβατικότητας που ξεκινά από την παιδική και τη νεανική τους ηλικία.
  Πιο συγκεκριμένα, έχουμε:
  • Το παιδί που κλέβει: Ένα παιδί θα χαρακτηρισθεί ως προ-παραπτωματικό, αν η κλοπή γίνεται ως μια δραστηριότητα καθ’ έξιν, και ιδιαίτερα σαν χόμπυ της παρέας.
  • Το παιδί που το σκάει από το σχολείο: Σκασιάρχης είναι το παιδί που απουσιάζει από το σχολείο του αδικαιολόγητα και χωρίς την άδεια των κηδεμόνων του ή των σχολικών αρχών. Πίσω από την αντιπάθεια που νιώθει το παιδί για το σχολείο, κρύβεται συχνά μια προϊστορία αποτυχίας τόσο στα μαθήματα, όσο και στις διαπροσωπικές σχέσεις στην τάξη.
  Δύο φαίνεται να είναι οι βασικοί αιτιολογικοί παράγοντες της παιδικής παραπτωματικότητας: οι επιδράσεις της οικογένειας και οι επιδράσεις των συνομηλίκων.
• Σχολική αποτυχία: Η πλύση εγκεφάλου που κάνουμε στα παιδιά, για τη μεγάλη σπουδαιότητα που έχουν στη ζωή η επιτυχία, η εργασία, δίνει πολλές φορές την εντύπωση ότι η «απασχόληση» αυτή καθ’ αυτή, είναι ο σκοπός. Συχνά ξεχνάμε ότι η εργασία μπορεί να είναι το μέσο για την εκπλήρωση άλλων σκοπών, όπως η εξασφάλιση καλύτερης ποιότητος ζωής. Δίνουμε την εντύπωση πως το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι το παιδί να εργάζεται.
  Ο κίνδυνος που ενέχει αυτή η στάση μας είναι ότι καταστρέφει το ενδιαφέρον του παιδιού, την αυτοπεποίθησή του κι εκείνη τη δίψα του για περισσότερες εμπειρίες και γνώσεις. Κρίνουμε την επιτυχία περισσότερο με εξωτερικά κριτήρια, όπως είναι οι βαθμοί στις εξετάσεις, και όχι με εσωτερικά δείγματα προσωπικής προαγωγής, και με βάση των δυνατοτήτων του κάθε παιδιού.
  Ποιοι είναι όμως οι πιο συνηθισμένοι λόγοι στους οποίους οφείλεται η σχολική αποτυχία;
  • Παιδιά ορφανά από πατέρα ή από μητέρα.
  • Δεύτερος γάμος του γονέα.
  • Υιοθετημένα παιδιά.
  • Παιδιά χωρισμένων γονιών.
  • Παιδιά που ζουν στην ανέχεια, στην ανεργία και αντιμετωπίζουν καθημερινά τη αγωνία για την επιβίωση.
  • Τα μοναχοπαίδια.
  • Τα «κακομαθημένα» παιδιά (μεγάλη οικονομική άνεση και ευκολία).
  • Παιδιά που βασανίζονται από ζήλια προς το μικρότερο αδερφάκι τους.
  • Παιδιά που ανήκουν σε μεγάλες οικογένειες κι είναι επιφορτισμένα με ευθύνες και ασχολίες πάνω από το κανονικό.
  • Παιδιά που είναι αναγκασμένα να εργάζονται.
  • Παιδιά που οι συνθήκες του σπιτιού ή της ζωής δεν τους εξασφαλίζουν την ηρεμία και την απομόνωση που χρειάζονται για να επιδοθούν απερίσπαστα στο καθήκον τους.
  Εκτός από τας παραπάνω, υπάρχουν και άλλων ειδών δυσκολίες που είναι εγγενείς στο παιδί και εμποδίζουν την καλή πορεία του στο σχολείο. Αφού έχουμε αποκλείσει όλους τους υπόλοιπους παράγοντες κι έχουμε ένα παιδί που προσπαθεί σκληρά, αλλά δεν τα καταφέρνει. Σε αυτήν την περίπτωση εξετάζουμε την περίπτωση το παιδί να έχει Μαθησιακές Δυσκολίες.
• Μαθησιακές Δυσκολίες:
  • Διαταραχή της Ανάγνωσης: Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα παιδιά που έχουν επιδόσεις στην Ανάγνωση πολύ πιο χαμηλά από το αναμενόμενο, με βάση τη χρονολογική τους ηλικία. Αυτό παρεμποδίζει σημαντικά τη σχολική επίδοση ή δραστηριότητες της καθημερινότητας που απαιτούν αναγνωστικές δεξιότητες.
  • Διαταραχή των Μαθηματικών: Εδώ ανήκουν παιδιά που η μαθηματική τους ικανότητα βρίσκεται σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα από τα αναμενόμενα, με βάση τη χρονολογική τους ηλικία. Κι εδώ παρεμποδίζεται η σχολική επίδοση καθώς και η συμμετοχή των παιδιών σε δραστηριότητες της καθημερινότητας που απαιτούν μαθηματική ικανότητα.
  • Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης: Οι δεξιότητες της γραφής, είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που προβλέπονται για το παιδί, με βάση την χρονολογική του ηλικία. Επηρεάζεται η σχολική επίδοση, καθώς και η συμμετοχή του σε δραστηριότητες που απαιτούν σύνθεση γραπτών κειμένων.
  • Δυσλεξία: Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν παιδιά που έχουν προβλήματα στην ανάγνωση, τα μαθηματικά ή/και στην γραπτή έκφραση, τα οποία παρεμποδίζουν την ομαλή σχολική πορεία και τις επιδόσεις του παιδιού. Εδώ το παιδί παρουσιάζει πολύ μεγάλη δυσκολία στην κατανόηση και των πιο απλών εννοιών και πολλές φορές βιώνει τον αποκλεισμό από τους άλλους, καθώς και επηρεάζεται η αυτοπεποίθησή του.
• Χωρισμός και παιδί: Τα παιδιά παρακολουθούν τη διαδικασία διαζυγίου, είτε το φανερώνουν είτε όχι. Από την πρώτη στιγμή που θα δουν μικροκαβγάδες στο σπίτι, κι άλλα συμπτώματα, αρχίζουν ν’ ανησυχούν. Οι ψυχολογικές αντιδράσεις των παιδιών στο διαζύγιο, εξαρτώνται από την ηλικία του παιδιού:
  • Στην προσχολική ηλικία, τα παιδιά νιώθουν μεγάλη λύπη και τρομάζουν στο χωρισμό των γονιών τους, πράγμα που τα κάνει να προσκολλώνται περισσότερο στους γονείς. Πολύ συχνά αναπτύσσονται φοβίες την ώρα του ύπνου και παρουσιάζουν άρνηση στο να μείνουν μόνα τους έστω και για λίγη ώρα. Ενώ αρχικά αντιδρούν με δάκρυα και θυμό, στη συνέχεια περνούν σε στάδια έντονης σιωπής, σε σημείο αδιαφορίας.
  • Στην σχολική ηλικία, τα παιδιά συνειδητοποιούν πιο βαθιά την έννοια του χωρισμού. Η θλίψη και η λύπη πρεσβεύουν, αλλά ο θυμός γίνεται πιο αισθητός. Ανεξάρτητα από το τι έχει συμβεί, η μητέρα μπορεί να κατηγορηθεί απ’ το παιδί ως υπαίτια του χωρισμού, ενώ ο απών πατέρας εξιδανικεύεται. Εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολίες στη μάθηση. Συχνά προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή των γονιών και να προσπαθήσουν να «επανενώσουν» την οικογένεια μπορεί να καταφύγουν σε προπαραβατικές συμπεριφορές (κλοπές, ψέματα). Μπορεί ακόμη να προκύψουν δυσκολίες στις σχέσεις με τους συνομηλίκους τους και γενικότερα με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
  • Στην εφηβική ηλικία, παρουσιάζεται έκδηλη κατάθλιψη και δίνουν την εντύπωση πως αποσύρονται από την οικογενειακή ζωή, ενώ στρέφονται σε άλλες σχέσεις, εκτός σπιτιού. Κάποιες φορές επίσης παρουσιάζουν δυσκολίες στον ύπνο και τη διατροφή, σωματικά ενοχλήματα, παραπτωματικότητα.